INTERVIEW. Petitie tegen de wet-Duplomb: "In Frankrijk is de macht extreem geconcentreerd en wordt burgerparticipatie ondergewaardeerd", aldus Loïc Blondiaux.

Bijna twee miljoen handtekeningen, en wat nu? Hoewel de petitie tegen de Duplomb-wet records heeft gebroken op de website van de Nationale Vergadering, blijft de toekomst van deze controversiële landbouwwet onduidelijk. Het enige effect van deze uitzonderlijke mobilisatie, volgens de Grondwet, is dat er een debat in de Kamer kan worden georganiseerd, zonder stemming, en het is nog onduidelijk of dit in het najaar zal plaatsvinden.

Emmanuel Macron kan nog steeds een nieuw beraad in het parlement aanvragen of een referendum uitschrijven. Parlementariërs van hun kant hebben de vrijheid om een nieuwe tekst aan te nemen die de wet-Duplomb intrekt. Maar deze uitkomsten lijken allemaal politiek onwaarschijnlijk. Deze impasse roept vragen op over de plaats van directe democratie in de instellingen van de Vijfde Republiek. Franceinfo sprak met Loïc Blondiaux, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Parijs 1-Panthéon-Sorbonne en lid van de Nationale Commissie voor Publiek Debat. specialist in vraagstukken rond participatieve democratie.

Franceinfo: Wat vindt u van het ontstaan en het snelle succes van het verzoekschrift tegen de wet-Duplomb?

Loïc Blondiaux: Dit is niet de eerste keer dat een petitie momentum krijgt. De petitie "Notre Affaire à tous" haalde ongeveer een vergelijkbaar aantal handtekeningen [2,3 miljoen]. Een petitie van de vereniging Bloom over diepzeevisserij groeide ook spectaculair [300.000 handtekeningen]. Maar dat had ik niet verwacht. Vooral omdat de petitiewebsite van de Nationale Assemblee niet makkelijk toegankelijk is. Je moet een identiteit hebben op France Connect [om te kunnen stemmen].

"De snelheid waarmee de handtekeningen werden verzameld, verraste mij."

Loïc Blondiaux, hoogleraar politieke wetenschappen

naar franceinfo

Er zijn verschillende redenen voor dit succes. Het lijkt mij dat de televisiereeks van Fleur Breteau [oprichter van het Cancer Anger-collectief] die vanuit de publieke zetels in de Nationale Vergadering parlementsleden opriep, had een zeer belangrijke symbolische dimensie. De tweede reden die mogelijk van belang was, is het gevoel van ontkenning van de democratie . Een beetje zoals de demonstraties tegen de pensioenhervorming die vertienvoudigden na de invoering van artikel 49.3. Naast de discussies over gezondheidszorg en de standpunten van de CNRS en de Liga tegen Kanker, denk ik dat het gevoel dat het Parlement erdoorheen heeft gedrukt, veel mensen heeft geschokt. Dit is de cocktail van redenen die het succes van deze petitie zou kunnen verklaren.

Welke impact kan deze directe uiting van burgers hebben op de toekomst van deze wet?

De juridische gevolgen zullen waarschijnlijk minimaal zijn. In september zal de Conferentie van Voorzitters van de Nationale Assemblee beslissen of er al dan niet een debat zal plaatsvinden. Dit nieuwe debat zal niet leiden tot intrekking van de wet. Er zouden 5 miljoen petities ingediend kunnen worden, maar vanuit juridisch oogpunt zou het absoluut niets veranderen.

Vanuit politiek oogpunt lijken parlementariërs, de president van de Republiek en de Constitutionele Raad mij dit verzoekschrift in hun keuzes te moeten meenemen. De Constitutionele Raad oordeelt over de wet en is over het algemeen vrij ongevoelig voor politieke druk. Toch is het een van de parameters van zijn besluit. De president kan van zijn kant een nieuwe beraadslaging over de tekst verzoeken, overeenkomstig artikel 10 van de Grondwet. We zullen zien of hij dat zal doen. Tot slot denk ik dat parlementariërs twee keer zullen nadenken de volgende keer dat ze via een motie van verwerping besluiten een instrument van gerationaliseerd parlementarisme te misbruiken om het debat in de Vergadering te kort te sluiten .

Wat burgers betreft, zou je je kunnen afvragen hoe ze zouden reageren als er niet naar hen werd geluisterd, ook al hadden ze een van de weinige middelen die ze tot hun beschikking hadden om hun protest te uiten, aangegrepen. Er zal waarschijnlijk een frustratie-effect optreden.

Hoe kunnen we deze terughoudendheid ten opzichte van participatieve democratie in Frankrijk verklaren?

Onder de Vijfde Republiek is onmiskenbaar een politieke cultuur ontstaan – onder het voorwendsel dat de president via algemeen kiesrecht wordt gekozen – die een vorm van verticaliteit van de macht creëert die onverenigbaar is met compromis. De tweede, meer fundamentele reden is dat Frankrijk een representatieve democratie is in de meest strikte zin van het woord, waarin directe democratie nauwelijks een plaats heeft. Dit in tegenstelling tot andere landen waar compromis, discussie en overleg absoluut essentieel zijn.

"In Frankrijk is het gebruikelijk om geweld te gebruiken om bepaalde beslissingen te nemen en bepaalde wetten aan te nemen."

Loïc Blondiaux, hoogleraar politieke wetenschappen

naar franceinfo

Frankrijk is niet de enige representatieve democratie, maar wel een democratie waarin de macht extreem geconcentreerd is en de participatie van burgers ondergewaardeerd wordt.

Hoe zou dit kunnen veranderen?

Om te voorkomen dat dit gevoel van ontkenning van de democratie zich herhaalt, zullen we vormen van overleg met burgers moeten institutionaliseren. Een burgerconventie gebaseerd op het Franse landbouwmodel zou de zaken vooruit kunnen helpen en zeer onvruchtbare tegenstand kunnen overwinnen. Onder de verdedigers van de wet-Duplomb bestond een sterke wens om de ondertekenaars te delegitimeren . We bevinden ons in een staat van polarisatie. Hetzelfde geldt voor immigratie en onderwijs. Ik denk dat als we het gebruik van burgerconventies zouden institutionaliseren met de mogelijkheid om daarna een referendum te organiseren, we onze democratie op een absoluut beslissende manier zouden hervormen.